De staalindustrie produceert steeds duurzamer. Zo is er sinds de jaren 60 50% minder energie nodig, 50% minder CO2 uitstoot, 90% minder stofuitstoot en 50% minder waterverbruik door het recyclen van water. Ook worden restgassen die ontstaat bij het maken van staal opnieuw gebruikt om energie te produceren. Maar door het gebruik van donorstaal en circulair bouwen ontstaat er minder restproduct en wordt energieverbruik en CO2 uitstoot verder gereduceerd.
Bij het bouwen met donorstaal wordt er gebruikt gemaakt van prefabricatie wat zorgt voor een snelle constructie. Tevens worden de stalen balken door middel van bouten aan elkaar gekoppeld in plaats van lassen. Dit betekent dat het construct makkelijk te demonteren is in de toekomst en door verminderd laswerk ook beter voor het milieu.
Hergebruik van staal op bouwdeelniveau is goed te realiseren omdat stalen profielen en platen snel en nagenoeg intact uit een bestaande staalconstructie zijn te demonteren door bijvoorbeeld bouten te lossen of lassen door te slijpen. Na beperkte bewerking – bijvoorbeeld het afzagen van profieleinden – is het stalen bouwdeel klaar voor hergebruik in een nieuwe constructie.
Bij hergebruik van staal op gebouwniveau zijn de ingrepen ook goed te realiseren. Bijvoorbeeld bij het aanbrengen van een nieuwe gevel aan een staalskelet kan – afhankelijk van type en gewicht van het nieuwe gevelmateriaal – worden volstaan met het plaatselijk versterken van (gevel)kolommen en -liggers. Andere vormen van hergebruik op gebouwniveau, waarbij de bestaande staalconstructie nagenoeg geheel intact kan blijven, zijn het samenvoegen van verdiepingen via trappenhuizen en vides, het invoegen van nieuwe ruimten en het toevoegen van extra verdiepingen (optoppen).
Donorstaal is staal wat eerder gebruikt is bij de bouw van een staalconstructie. Dit kan door middel van hersmelten of door het demonteren van gebruikte structuren en deze elders weer worden opbouwen of hergebruiken. Dit staal wordt uiteraard beoordeeld en getest op kwaliteit voordat het wordt hergebruikt.
Staal is 100% recyclebaar. En dat gebeurt ook met zo’n 95% van al het staal dat na demontage (sloop) van gebouwen en bouwwerken vrijkomt. Naast recyclebaar is staal herbruikbaar: op een gelijkwaardig of hoger niveau dan het oorsponkelijk gebruik. Op dit moment worden warmgewalste balken (zoals HE- en IPE-profielen) voor 51% hergebruikt. Dat kan op ‘bouwdeelniveau’, als onderdeel van een nieuwe constructie, en op ‘gebouwniveau’, als blijvende component van een constructie die zich opmaakt voor een ‘tweede leven’.
Donorstaal wordt letterlijk overal vandaan gehaald. Overal ter wereld kunnen bouwprojecten waarbij met staal is gewerkt fungeren als donorstaal. Dit betekent dat aannemers, sloopbedrijven maar ook projectorganganisaties leveranciers zijn. Bijvoorbeeld buizen bestemd voor de olietransport, staal gebruikt bij de sluis bij IJmuiden etc.
Bij donorstaal wordt er gewerkt met een certificering van gebruikte producten. Dat wordt samen met test laboratoria gedaan die technische analyses uitvoert om de kwaliteit van het gebruikte staal te garanderen.
Bij circulair bouwen is vastlegging van gebruikte materialen heel belangrijk. Deze milieudata biedt tijdens de gebruiksduur inzicht in de restwaarde van een gebouw en de toekomstige mogelijkheden voor hergebruik. Er zijn al enkele milieudata-systemen in de markt.
In de eerste plaats de Nationale MilieuDatabase (NMD). Een tweede bron van milieudata is Madaster. Deze online bibliotheek werd op 29 september 2017 gelanceerd. Vanuit de bibliotheek kan van elk vastgoed object een digitaal materialenpaspoort gegenereerd worden. Circulair bouwen staat of valt met het inzicht welke materialen in een gebouw zijn verwerkt en hoe je die na de gebruiksduur kunt hergebruiken. Tijdig nadenken over materiaalgebruik leidt vanzelf tot een kwaliteitsimpuls. Dus raakt dit ook aan kwaliteitsborging. Circulair bouwen is dus veel meer dan afvalstaal gebruiken en kijken of je na de sloop nog wat bruikbaars overhoudt.
Van schroot is opnieuw staal te maken in alle gangbare staalkwaliteiten. Van ‘downcyling’ is geen sprake: het nieuwe staal behoudt zijn eigenschappen en blijft geschikt voor hoogwaardige toepassingen. Ook bij verzinkt staal wordt het zink eerst gescheiden van het staal en daarna gebruikt bij het maken van nieuw zink.
Bouwen met staal is materiaalarm bouwen. Voor elk constructiedeel wordt niet meer materiaal gebruikt dan nodig is voor de functie van dat constructiedeel. Door het gebruik van sterkere staalsoorten is de hoeveelheid materiaal per constructiedeel verder te beperken.
Een stalen draagconstructie biedt ruime vrijheid bij het indelen én herindelen van het gebouw. Een skeletvormige structuur vergemakkelijkt het verplaatsen van binnenwanden, het vervangen van gevelelementen en zelfs het naderhand samenvoegen van verdiepingen of het aanbrengen van liften of trappenhuizen.
Een stalen gebouw gaat lang mee. Maar als de gebruiksperiode voorbij is, gaat de constructie net zo gemakkelijk weer uit als in elkaar. Na demontage zijn de oorspronkelijke onderdelen na enige bewerking weer geschikt voor hergebruik als bouwdeel bij een nieuw bouwproject. Op dit moment wordt bijvoorbeeld al 50% van al het balkstaal als bouwdeel hergebruikt. Het resterende aandeel wordt gebruikt als schroot bij de productie van nieuw staal.